शब्दयात्रा प्रकाशनले सार्वजनिक गराएका चारवटा पुस्तकहरूको चिनारी गराइदिन मलाई आग्रह गरिएको छ । त्यसैले म त्यही विषयमा केन्द्रित हुन चाहन्छु ।
परिचयका लागि मलाई जिम्मा दिइएको पहिलो पुस्तक ग्रन्थसम्पादक हरि मञ्जुश्रीद्वारा सम्पादित ‘नागा बाबा रमेश गिरि’ नामक स्मृतिग्रन्थ हो । शब्दयात्रा प्रकाशनबाट प्रकाशित यो ७७ औँ पुस्तक हो । डा. चिन्तामणि योगी र मुकुन्दप्रसाद उपाध्याय सल्लाहकार रहनुभएको यस पुस्तकमा उद्धवप्रसाद नेपाल, किशोरकुमार गौतम, कृष्णप्रसाद कोइराला, कृष्णमणि कुइँकेल, गुणबहादुर पाण्डे, जयकृष्ण भण्डारी, डिल्लीप्रसाद कोइराला, देवीप्रसाद नेपाल, डा. बद्रीप्रसाद गौतम, भैरव के. सी. भट्टराई, मुक्ति शर्मा बाबा, मुकुन्दप्रसाद उपाध्याय, योगानन्द गिरि, राधाकृष्ण प्रधान, रामप्रसाद शर्मा तिमल्सिना, राम बाबा, विष्णुहरि तिमल्सिना, शम्भु दाहाल, शारदाप्रसाद शर्मा, शिवलाल पाण्डे, शिवहरि के. सी., सानुकाजी प्रधान, सुदर्शन आचार्य, सुमन खड्का र हरिशरण पाण्डेय गरी २५ जनाले नागा बाबा रमेश गिरिसँग सम्बन्धित रहेर लेखेका लेखहरू रहेका छन् । परिशिष्ट खण्डमा नागा बाबा रमेश गिरि बस्नुभएका नेपालका प्रमुख स्थानहरूको सचित्र वर्णन हरि मञ्जुश्रीले गर्नुभएको छ । पुस्तक जम्मा १२८ पृष्ठको छ ।
‘सम्पादकीय’ मा हरि मञ्जुश्रीले लेख्नुभएको छ — “नागा बाबा रमेश गिरि महाराज को र कस्ता हुनुहुन्थ्यो भन्ने कुरा यस पुस्तकभित्रका संस्मरणहरूले नै बोल्छन् । उहाँको भौतिक स्वरूपसँग मेरो साक्षात्कार हुन नसके पनि उहाँका बारेमा सामग्री सङ्कलन गर्ने काममा लाग्दा उहाँको अलौकिकता, आशीर्वाद र सहयोगको अपूर्व अनुभव मलाई पटक–पटक अविश्वसनीय रूपमा भयो । त्यसबाट यस पुस्तकको प्रकाशन बाबाकै चाहना रहेछ र बाबाको कृपा नपाएको भए यो पुस्तक तयार हुने रहेनछ भन्ने कुरामा म विश्वस्त बनेको छु । सामग्रीहरू सङ्कलन गर्दा मैले अदृश्य रूपमा बाबाबाट पाएको कृपालाई शब्दद्वारा लेखनमा अभिव्यक्त गर्नु मलाई उपयुक्त लागेन । त्यो अनुभवलाई आफैँभित्र जीवन्त राखेर म बाबाप्रति कृतज्ञतापूर्वक दण्डवत मात्र गर्दछु ।” हरि मञ्जुश्रीको यो लेखाइबाट नै यस पुस्तकको महàव झल्किन्छ ।
दोस्रो पुस्तक ‘सत्यनारायण कथामृत’ हो । यस पुस्तकभित्र पूजाविधि पनि जोडिएको छ । यो पुस्तक गुल्मी जिल्लाको रयालेमा १९४३ साल भदौमा जन्मेर २०१५ सालमा दिवङ्गत हुनुभएका रश्मिराज अर्यालले संस्कृत भाषामा लेख्नुभएको सत्यनारायण व्रतकथासम्बन्धी काव्यलाई नेपाली भाषामा उही छन्दमा गरिएको अनुवाद हो । त्यसैले यसलाई काव्यानुवाद भनिएको छ । दुर्गाप्रसाद अर्याल र मुकुन्द शर्मा चालिसेको मन्तव्यसहित प्रकाशित यस पुस्तकले रश्मिराज अर्यालको कीर्ति नेपाली वाङ्मयमा अझ विस्तृत बनेको छ । अनुवाद सबैले बुझ्ने भाषाशैलीमा छ ।
काभ्रे जिल्लाका महाकाव्यकार, नव्यकाव्यकार र लघुकाव्यकारका रूपमा परिचित कविप्रसाद प्याकु¥यालले श्रीधर प्याकु¥याल नाउँबाट तयार पार्नुभएको यो पुस्तक शब्दयात्रा प्रकाशनबाट प्रकाशित ८२ औँ पुस्तक हो । १३६ पृष्ठको यो पुस्तक श्रीधर प्याकु¥यालको दसौँ कृति हो । यसअघि उहाँका अरू पुस्तकहरू पनि शब्दयात्रा प्रकाशनद्वारा प्रकाशित गरिएका थिए । उहाँ शब्दयात्रा लेखक समाज र शब्दयात्रा सम्मान व्यवस्थापक समाजमा आबद्ध हुनुहुन्छ भने उहाँलाई शब्दयात्रा प्रकाशनले नन्दिकेश्वर अधिकारी शोध सम्मानबाट सम्मानित पनि गरिसकेको छ । सरकारी जागिरबाट निवृत्त भएपछि पहिलेको भन्दा गतिशील बनेर साहित्यिक, आध्यात्मिक र सामाजिक कार्यमा सक्रिय जीवन बिताइरहनुभएका श्रीधर प्याकु¥याल उदाहरणीय व्यक्तित्व हुनुहुन्छ । उहाँले संस्कृत भाषामा लिखित ग्रन्थलाई नेपाली भाषाको पद्य विधामा अनुवाद गरेर नेपाली साहित्यलाई ठूलो गुन लगाउनुभएको छ । यस पुस्तकका लागि श्रीधर प्याकु¥याललाई बधाई छ । उहाँबाट यस्तै पुस्तकहरू अरू पनि आउन सकुन् भन्ने कामना गर्दछु ।
तेस्रो पुस्तक ‘यात्रा’ कवितासङ्ग्रह हो । यसका कवि कृष्णहरि मैनाली हुनुहुन्छ । यो उहाँको एघारौँ कृति हो । उहाँ काभ्रे जिल्लाको वाल्टिङमा जन्मेर हाल काठमाडौँको बानेश्वरमा बसोवास गर्नुहुन्छ । श्रीमती निर्मला मैनाली प्रकाशक रहनुभएको यो पुस्तक १०० पृष्ठको छ । ४४ वटा कविताहरू सङ्कलित यस सङ्ग्रहमा प्रा. चूडाराज उप्रेती र डा. कृष्णहरि बरालका मन्तव्य रहेका छन् । प्रा. चूडाराज उप्रेतीका अनुसार व्यक्ति राम्रो भए समाज राम्रो हुन्छ, समाज राम्रो भए देशले सभ्य, व्यवस्थित एवं सुशासनको प्रत्याभूति दिन सक्छ र नै मुलुक समुन्नत र समृद्ध हुन्छ, यसका लागि आफैँले आफूलाई असल बनाउन सक्नुपर्छ भन्ने भाव र इच्छा यस सङ्ग्रहमा सशक्त र सरल ढङ्गबाट सम्प्रेषण गर्न खोजिएको छ । डा. कृष्णहरि बरालका अनुसार जीवनको यथार्थपरक चित्रण गरिएका यस सङ्ग्रहभित्रका कविताहरूले मानिसलाई आफ्नो जीवन सार्थक बनाउन सहयोग पु¥याउनेछन् ।
कृष्णहरि मैनालीले लेख्नुभएका थुप्रै पुस्तकहरू प्रकाशन हुन बाँकी नै छन् । उहाँ काभ्रे जिल्लाका होनहार प्रतिभा हुनुहुन्छ । उहाँको साहित्ययात्राको निरन्तरताका लागि म हार्दिक शुभेच्छा व्यक्त गर्दछु ।
अर्को प्रकाशन ‘काभ्रेली पूर्वप्रहरी कर्मचारी टेलिफोन कोश’ हो । पूर्वप्रहरी निरीक्षक जगन्नाथ गिरी सेवाबाट निवृत्त भएपछि शब्दयात्रा प्रकाशनसँग आबद्ध हुनुभएकाले उहाँले २४ पृष्ठको यो पुस्तिका तयार पार्नुभएको देखिन्छ ।
हरि मञ्जुश्रीले ‘प्रकाशकीय’ मा लेख्नुभएको छ — “आफ्नो पेसाप्रति इमानदार व्यक्तिले आफूजस्तै पेसा अँगाल्ने अन्य व्यक्तिहरूका बारेमा सोधखोज गरेर जानकारी राख्न खोज्नु स्वाभाविकै हो । जगन्नाथ गिरीले पनि त्यसै गर्नुभयो । उहाँले काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लामा रहेका पूर्वप्रहरी कर्मचारीहरू जुनसुकै गाउँ–सहरमा भए पनि सञ्चार–सम्पर्क हुन सकोस् भनेर पूर्वप्रहरी कर्मचारीहरूको नाम, ठेगाना र दूरभाषाङ्क पत्ता लगाउनुभयो र त्यसलाई पुस्तिकाका रूपमा प्रकाशन गरेर वितरण गर्न शब्दयात्रा प्रकाशनको सहयोग माग्नुभयो । कतिपय व्यक्तिहरू आफू पदनिवृत्त भएपछि त्यही पेसाको बदख्वाइँ गर्छन्, उहाँले चाहिँ आफूजस्तै सेवामा रहेका व्यक्तिहरूलाई समेटी एउटै परिवारको सदस्यजस्तै बन्न सघाउ पु¥याउनुभयो । यो पुस्तिका जगन्नाथ गिरीको ठूलो मिहिनेतको फल हो ।” उहाँको यस कामका लागि उहाँलाई बधाई छ ।
अन्त्यमा, आज सार्वजनिक गरिएका यी चारैवटा पुस्तकहरूले नेपाली साहित्यमा आफ्नै प्रकारको स्थान राख्नेछन् भन्ने विश्वास व्यक्त गर्दछु ।